نام رمضان:

واژه رمضان از ماده «رَمَض» است و «رَمَضَ»به معنای شدت تابش خورشید بر ریگ و مانند آن است. «ارض رمضا» به زمین تاخته از گرمی آفتاب گفته می‌شود.

رمضان در اصطلاح نام نهمین ماه از ماه‌های قمری است. قرآن می‌فرماید:
«شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن». در علت نام گذاری این ماه به رمضان گفته‌اند: چون موقع نام گذاری این ماه، مصادف بوده با شدّت گرما، این ماه به «رمضان» موسوم شد. رسول خدا فرمود: «رمضان، ماه گناه سوزی است و خداوند در این ماه گناهان بندگانش را می‌سوزاند و می‌بخشد، بدین جهت این ماه، رمضان نامیده شده است»

حکم روزه درکلام الهی

روزه رمضان یکی از ارکان و فرایض اسلام است :

خداوند متعال می‌فرماید :

) یَا أیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِن قَبلِکُم لَعَلَّکُم تَتَّقُونَ(  

«ای کسانی که ایمان آورده‌اید بر شما روزه واجب شده است همان گونه که برکسانی که پیش از شما بوده‌اند واجب بوده است تا باشد که پرهیزگار شوید».

تا جایی که می‌فرماید :

شَهرُ رَمَضَانَ الَّذِی أَنزِلَ فِیهِ القُرآنُ هُدَی لِّلنَّاسِ وَ بَیِّنَاتٍ مِّن الهُدَی وَ الفُرقَانِ فَمَن شَهِدَ مِنکُمُ الشَّهرَ فَلِیَصُمهُ( (بقره – 183 – 185)

«ماه رمضان همان است که قرآن در آن فرو فرستاده شد تا مردم را راهنمایی کند و نشانه‌ها و آیات روشنی از ارشاد (به حق و حقیقت) باشد و میان (حق و باطل در همه ادوار) جدایی افکند پس هر کس از شما (فرا رسیدن) این ماه را دریابد باید که آن را روزه بگیرد».

فضیلت روزه درکلام رسول اکرم(ص)

از ابوهریره روایت است که پیامبر(ص) فرمود : (من صام رمضان إیمانا و احتسابا غفرله ما تقدم من ذنبه)[1] «کسی که از روی ایمان و امید کسب اجر و پاداش، ماه رمضان را روزه بگیرد گناهان (صغیره) گذشته او بخشوده می‌شود».

از ابوهریره روایت است که پیامبر(ص) فرمود : خداوند عزوجل می‌فرماید : ) کل عمل ابن آدم له إلاالصیام فإنه لی و أنا أجزی به، و الصیام جنة، فإذا کان یوم صوم أحدکم فلا یرفت و لایصخب و لایجهل، فإن شاتمه أحد و قاتله فلیقل إنی صائم، مرتین، والذی نفس محمد بیده لخلوف فم الصائم أطیب عند الله یوم القیامة من ریح المسک، و للصائم فرحتان یفرحهما : إذا أفطر فرح بفطره، و إذا لقی ربه فرح بصومه ([2] «هرگاه کاری که انسان انجام می‌دهد، برای خود او است. مگر روزه که برای من است و من پاداش آن را می‌دهم، و روزه سپر است پس هرگاه کسی از شما روزه بود، سخن زشت نگوید و دشمنی نکند و اعمال جاهلانه را انجام ندهد و اگر کسی به او دشنام داد یا با او دعوا کرد دوبار بگوید من روزه هستم، قسم به ذاتی که جان محمد در دست اوست بوی دهان روزه‌دار در روز قیامت نزد خدا از بوی مسک بهتر است، و شخص روزه‌دار در دوزمان خوشحال می‌شود یکی زمانی که افطار می‌کند و دیگری زمانی که با پروردگارش ملاقات می‌کند».

از سهل بن سعد روایت است که پیامبر(ص) فرمود : (إن فی الجنة بابا یقال له الریان یدخل منه الصائمون یوم القیامة لایدخل منه أحد غیرهم یقال : أین الصائمون؟ فیقومون لایدخل منه أحد غیرهم، فإذا دخلوا أغلق فلم یدخل منه أحد)[3] «در بهشت دروازه‌ای هست که به آن «ریان» گفته می‌شود، روز قیامت فقط روزه‌داران از آن دروازه داخل می‌شوند، کسی جز آنان نمی‌تواند از آن وارد شود، گفته می‌شود روزه‌داران کجایند؟ فقط روزه‌داران بلند شده و از آن دروازه وارد می‌شوند وقتی داخل شدند در بسته می‌شود و دیگر کسی از آن وارد نمی‌شود».

[1]) متفق علیه : خ (1901/115/4)، نس (157/4)، جه (1641/526/1)، م (760/523/1).

[2]) متفق علیه : خ (1904/118/4)، م (1511 – 163 – 807/2)، نس (163/4).

[3]) متفق علیه : خ (1896/111/4)، این لفظ بخاری است، م (1152/808/2)، ت (762/132/2)، جه (1640/525/1)، نس (168/4)، ترمذی ابن ماجه و نسائی این حدیث را با عبارتی مشابه عبارت بخاری و با اضافاتی روایت کرده‌اند.